පෙරහැර සංස්‌කෘතියෙන් හස්‌තියා ගැලවෙයිද? උරුමයද වනසා සිංහල ජාතිය විනාශ කිරීමේ මහා සංවිධානාත්මක ප්‍රයත්නයක්‌ දිගටම!

මෑත භාගය වන විට යම් යම් භඨධ සංවිධානවල උසිගැන්වීම මත හස්‌තියා බෞද්ධ විහාරස්‌ථානවලින් සහ බෞද්ධ ප්‍රජාවගෙන් උදුරා ගනිමින් සිටින අතර නොයෙක්‌ ගම් දනව් සිසාරා සිංහල ජාතිය විනාශ කිරීමේ මහා සංවිධානාත්මක ප්‍රයත්නයක්‌ දිගටම සිදුකරමින් පවතී. එනම් සිංහල ස්‌ත්‍රීන්ට ද වඳ සැත්කම් හොර රහසේම කිරීම සහ නොයෙකුත් කෑම වර්ග කෑමට සලස්‌වමින් සිංහල ජාතිය බෝවීමේ ක්‍රියාවලිය ක්‍රම ක්‍රමයෙන් අඩාල කිරීමට කටයුතු කරමින් පවතී. මෙවැනි දේ රජය මැදිහත්වීමෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම නැතිකර දැමීමට වගබලා ගත යුතුය. නැතිනම් මෙය පොදු මහත් සිංහල බෞද්ධ ජනතාවගේ ඓතිහාසික උරුමය සහ හෙට දවසේ අනාගතය ගැන නොතකා ක්‍රියා කිරීමකි.

"සුදු සක ලෙසට ඇත් පැටියෙක්‌ විත් යහනේ
සුදු සොඬ ටිකෙන් මගෙ බඩ පිරි මදිති අනේ
සුදු යම් දෙයක්‌ සිදිවෙයි මම දුටු සීනේ
සුදසුන් නිරිඳුනේ මොකදැයි ඒ සීනේ"

මහාමායා දේවිය දුටු සිහිනය යශෝදරාවත කවියා වර්ණනා කරන්නේ එලෙසය. බෝසත් සිරිතට අනුව ඇසළ පෝය දිනයක රාත්‍රියෙහි මහාමායා දේවිය සිහිනෙන් දකින්නේ සුදු පියුමක්‌ සොඬින් රැගත් සුදු ඇත් පැටවෙක්‌ ඇගේ නිදිහයන වටා තුන්වටක්‌ ප්‍රදක්‍ෂිණා කොට ඇගේ කුස තුළට ඇතුල් වූ අයුරුය. එම සිහිනෙන් නිවේදනය කෙරුණේ මහා බෝසත්වරයකු මව් කුස පිළිසිඳ ගත් සුබ ප්‍රවෘත්තියයි. මෙහිදී ඇත්පැටවා සුබ සම්මත වස්‌තුවක්‌ ලෙස නිරූපණය විණි.

අතිශය ජනාදරයට පාත්‍ර වූ වෙස්‌සන්තර ජාතක කතාවට අනුව සුදු ඇතා (ඇළි ඇතු) රටට සතුට සම්පත සෞභාග්‍යය උදා කළ උතුම් සත්ත්වයෙකි. සත්පුරුෂ මානව ගුණ ධර්ම නිරූපණය කෙරෙන මාතුපෝසක ජාතකය (මහා බෝසතුන් ඇතෙකුව ඉපිද සිය මව බලාගත් අයුරු කියවේ.) ආදී ජාතක කතා රැසකම පරමාදර්ශී සත්ත්ව චරිතයක්‌ ලෙස හස්‌තියා අපට හඳුනාගත හැකිය. අප සංස්‌කෘතිය තුළ හස්‌තියාට පූජනීයත්වයක්‌, රාජකීයත්වයක්‌ හිමිවීමට මෙම බෞද්ධ සාහිත්‍ය ආභාෂය සහේතුකව බලපෑ බව පෙනෙයි.

ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික වූ හස්‌තියාගේ පෞරුෂ ලක්‍ෂණ රැසක්‌ පැරණි ලේඛකයන්ගේ දේශාටකයන්ගේ නොමඳ පැසසුමට ලක්‌වී ඇත. රොබට්‌ නොක්‌ස්‌ එදා හෙළදිව කෘතියේදී සඳහන් කරන්නේ "ශ්‍රී ලංකාවේ ඇතුන් ඉන්දියාවේ ඇතුන්ට වඩා කීර්තිමත්ය. සුන්දරය" යනුවෙනි. (එදා හෙළදිව 104 පිට) මිගස්‌තිනීස්‌ සඳහන් කරන්නේ "විශාලම වර්ගයේ ඇත්තු බහුල ලෙස රංචු වශයෙන් මෙහි සිටිත්, මේ ඇත්තු ඉන්දියාවේ ඇතුන්ට වඩා ශක්‌ති සම්පන්නය. පෙනුමෙන් විශාලය. හැම අතින්ම ඒ ඇතුන්ට වඩා බුද්ධිමත්ය" (ඡේ. ඩබ්ලිව්. මැක්‌ක්‍රින්ඩල් මිගස්‌තිනීස්‌ සහ ඇරියන් විස්‌තර කර ඇති පුරාණ ඉන්දියාව 1887 පිටු 173, 175) මේ අනුව මෙරට හස්‌තීන් අතීතයේ සිට සුවිශේෂී ලක්‍ෂණවලින් යුක්‌ත වී ඇත.

අතීතයේදී හස්‌තියා අණ බෙර ලෑම සඳහා මෙන්ම පෙරහැරෙහි ද යොදාගත් බවට සාධක අපට හමු වේ. පාහියන් නම් චීන දේශාටක භික්‍ෂුව මෙරට උත්සවයක්‌ සංවිධානය වූ අයුරු දක්‌වන තැන "උත්සවයට දින දහයකට කලින් ඇතකු පිටෙන් අණබෙරකාරයකු යවයි. ඔහු බුද්ධ චරිතය ගැන කෙටි විස්‌තරයක්‌ කොට අනතුරුව පිං කැමැති අය මඟ සාදා නුවර සෑම විදියක්‌ම සරසා තෙල් මල් පහන් සුවඳ පිළියෙළ කොට ගනිත්වයි දන්වයි"

ලක්‌දිව ඉපැරණි ප්‍රධාන බෞද්ධ පෙරහැර වූයේ මහනුවර ඇසළ පෙරහැරයි. එයට අද මෙන්ම අතීතයේදී හස්‌තීන් යොදාගත් අයුරු රොබට්‌ නොක්‌ස්‌ විස්‌තර කරයි.

දේවාලයේ කපුරාළ තෙමේ අඩක්‌ වැසී යන පරිදි පට පිළි ඔතා මල් මාලාවලින් අලංකාර ලෙස සරසන ලද ලීයක්‌ ගෙන පෙරහැර කරයි. ජනතාව ඊට වැඳ නමස්‌කාර කර පුද පූජා පැවැත්වීමෙන් පසු කපුරාළ මුකවාඩම් බැඳ දඬු කඩ කර තබා තමා දෙපස අලංකාර ලෙස සරසන ලද අලි ඇතුන් ගමන් කරද්දී ශ්වේත වර්ණයෙන් චමත්කාර ලෙස සරසන ලද හස්‌තියකු පිට නැගී තුමුල උත්සව ශ්‍රීයෙන් යුක්‌තව නගරයේ වීථි සංචාරය කරන්නේය. මේ පෙරහැරෙහි වූ කලී බඳ දෙපස මිණි ගෙඩි එල්ලා විසිතුරු ලෙස සරසන ලද අලි ඇතුන් සතලිස්‌ ගණනක්‌ ගමන් කරති." (එදා හෙළදිව 258 සිට)

දෙවන පැරකුම්බා දවස මෙරට සිදුකරන ලද වෙසක්‌ උත්සවයක්‌ පිළිබඳ දක්‌වන තැන පූජාවලියෙහි "එදවස වෙසරාජයන් හස්‌ති රූප ව්‍යාජයෙන් බුදු මඟුලට බැස තුමූ ස්‌ර්වාභරණයෙන් සැරසී සිව්රඟ සෙන් ගෙන දළදා පාත්‍ර ධාතුරත්න කර්මාන්තයෙන් හෙබියා වූ අනඟි රථාලංකාරයකට වඩා මඟුලැතුන් දෙදෙනකුහට යොදා" (පූජ්‍ය ඥාණවිමල සංස්‌කරණය 195 පිට) මේ අනුව හස්‌තියා ඓතිහාසික වශයෙන් මෙරට පූජනීයත්වය, රාජකීයත්වය උරුම කරගෙන සිටි සත්ත්වයෙක්‌ බව පෙනෙයි.

පැරණි ලක්‌දිව රාජ්‍ය පාලකයා තෝරා ගැනීමේදී සිව් අබරණින් සැරසූ කඩොල් නම් මඟුල් ඇතකු යොදාගත් බව ජනශ්‍රැතියෙහි කියෑවේ. එම හස්‌තියා සරසා පෙරහැරෙන් වීථි සංචාරය කිරීමේදී යමකු පාමුල දණ නැමුවේ නම් ඔහු රජ ලෙස තෝරා පත්කර ගැනීම සිරිත විය. මෙරට ජන විඤ්ඥාණය තුළ හස්‌තියා කෙරෙහි වූ විශ්වාසය, ගෞරව සම්ප්‍රයුක්‌තභාවය ප්‍රකට කරන අවස්‌ථාවකි.

මෙය මහාවංශයට අනුව මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේ ප්‍රධාන බෞද්ධ ධර්ම දූත පිරිසට නවාතැන් ගැනීමට මෙරට විශාල ගොඩනැඟිල්ලක්‌ නොමැති වූ විට රාජකීය ඇත්ගාල පිරිසිදු කරදුන් බව කියවේ. එසේම මහා විහාර සීමා ලකුණු කිරීමේදී ද රන් නගුලක්‌ යෙදවූ මහා පුදුම කුංජරය යන අතිශය ශෝභමාන ඇතුන් දෙදෙනකු යොදාගෙන ඇත. රුවන්වැලි මහා සෑය ඉදිකරන විට ද එහි පාදම ඇතුන් ලවා මැඩවා ශක්‌තිමත් කළ බව මහාවංශයේ සඳහන් වේ. (මහාවංශය 1996 130 පිට)

ලක්‌දිව යුද්ධ කාර්යයෙහි ද හස්‌තියා සුවිශේෂී ස්‌ථානයක්‌ ඉසිලූ බවට ඓතිහාසික සාධක හමු වේ. දුටුගැමුණු එළාර යුද්ධයේදී කඩොල් නම් ඇතකු පෙරමුණ ගෙන සටන් කළ බව මහා වංශය සඳහන් කරයි. (මහා වංශය 1996 114 පිට) කඹුරුගමුවේ වනරතන හිමියන් මාතර මානව වංශය හා පුරා විද්‍යාත්මක ඉතිහාසය කෘතියේදී මෙරට යුද කාර්යයෙහි ප්‍රබල ඇතුන් මාතර නිල්වලා නදී තීරයෙහි පිහිටා තිබූ ඇත් ගාලෙහි සිටි බව පවසයි. "බල මදැතුව මා තොට ඇත්හලේ නිලේ" යන මයුර සංදේශ පද්‍ය පාඨය එය තවදුරටත් තහවුරු කරන්නේය. මෙම ඇත්හලේ සිටි ඇත් විශේෂ හඳුන්වනු ලැබුවේ "රුහුණු ගැටයා" නමිනි. දරුණු යුද්ධවලදී පසු නොබැස සටන් කිරීම මෙම ඇතුන්ගේ ස්‌වභාවය වී ඇත. මාතරට නියමිත ඉපැරණි රාජකීය කොඩියෙහි හස්‌තියකු සහිත ඉර හඳ නිරූපිතය.

සඳකඩපහණ, ගජ ලක්‍ෂ්මි රූපය, ඇත් පවුර ආදී පැරණි කැටයම් කලාවේදී ද හස්‌ති රූපය යොදාගත් අයුරු දැකගත හැකිය. මහනුවර යුගයේ විහාර බිතුසිතුවම් රැසකම හස්‌ති රූපය අපට හමු වේ. මේ සියල්ල තුළින් අපට ප්‍රකට වන ප්‍රධාන කාරණය වන්නේ හස්‌තියා සිංහල සංස්‌කෘතියත් සමඟ අතීතයේ සිටම අවියෝජනීය ලෙස බද්ධ වූ බවය.

පුරාතනයේ සිට සිංහල සංස්‌කෘතියත් හස්‌තියාත් අතර පැවැති අෙන්‍යාන්‍ය සබැඳියාව අපගේ ඓතිහාසික උරුමයක්‌ බව පැහැදිලිය. බෞද්ධ විහාරාරාම කේන්ද්‍ර කොටගත් අප සංස්‌කෘතික ප්‍රවාහයෙහි අවියෝජනීය සලකුණකි හස්‌තියා. වනාන්තර ආශ්‍රිත වූ මෙම සත්ත්වයා හීලෑ කොට ගෘහස්‌ථකරණයට ලක්‌කිරීමෙන් අනතුරුව බෞද්ධ උත්සව පෙරහැර සඳහා උත්කර්ශයෙන් සම්බන්ධ කර ගත්තේය. බුද්ධ, ධම්ම, සංඝ යන ත්‍රිවිධ රත්නය අභියස ගෞරව භක්‌තිය ප්‍රණාමයෙන් මෙම සුවිශේෂ සත්ත්වයා නිරන්තරව ක්‍රියා කර ඇති බවට ලක්‌දිව පෙරහැර ඉතිහාසය සාක්‍ෂි දරයි. සැබැවින් හස්‌තියා යනු එදා මෙදා තුර සිංහල බෞද්ධ සංස්‌කෘතික සම්පතකි. උරුමයකි. මේ බව පැරණි රාජ්‍ය නිලධාරීහු කිසි විටෙකත් අමතක නොකළෝය. අදටත් ඓතිහාසික මහනුවර දළදා මාළිගාවෙහි ඇසළ පෙරහැරෙහි දළදා වහන්සේ වැඩම කරවන හස්‌තිරාජයා ඉන්දියාවෙන් ප්‍රදානය කරනු ලැබූ වත්මන් භාරකාරත්වය හිමි වෛද්‍යාචාර්ය හර්ෂ ධර්මවිජය මහතාට අයිති නැදුන්ගමුවේ රාජා නම් හස්‌ති රාජයාය.

එසේ නමුත් මෑත භාගය වන විට යම් යම් භඨධ සංවිධානවල උසිගැන්වීම මත හස්‌තියා බෞද්ධ විහාරස්‌ථානවලින් සහ බෞද්ධ ප්‍රජාවගෙන් උදුරා ගනිමින් සිටින අතර නොයෙක්‌ ගම් දනව් සිසාරා සිංහල ජාතිය විනාශ කිරීමේ මහා සංවිධානාත්මක ප්‍රයත්නයක්‌ දිගටම සිදුකරමින් පවතී. එනම් සිංහල ස්‌ත්‍රීන්ට ද වඳ සැත්කම් හොර රහසේම කිරීම සහ නොයෙකුත් කෑම වර්ග කෑමට සලස්‌වමින් සිංහල ජාතිය බෝවීමේ ක්‍රියාවලිය ක්‍රම ක්‍රමයෙන් අඩාල කිරීමට කටයුතු කරමින් පවතී. මෙවැනි දේ රජය මැදිහත්වීමෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම නැතිකර දැමීමට වගබලා ගත යුතුය. නැතිනම් මෙය පොදු මහත් සිංහල බෞද්ධ ජනතාවගේ ඓතිහාසික උරුමය සහ හෙට දවසේ අනාගතය ගැන නොතකා ක්‍රියා කිරීමකි.

තවද බෞද්ධ විහාරස්‌ථාන සතු හස්‌තීන්ට බෞද්ධ ප්‍රභූන් සතු හස්‌තීන්ට නඩු පවරා රාජසන්තකයට ගැනීම පිටුපස සිටින්නේ කවුරුන්ද? මෙය අප රටට ආවේණික දේශපාලන හෝ පෞද්ගලික හෝ පළිගැනීමක්‌ විය හැකිද? එසේත් නැතිනම් බුදුදහමට, සිංහල ජාතියට, සංස්‌කෘතියට වින කටින මූලධර්මවාදීන්ගේ තිරය පිටුපස මෙහෙයුමක්‌ විය නොහැකිද? මේ කිසිත් තවම පැහැදිලි නැත. මිතුරු වෙසින් පැමිණෙන මෙම සතුරු උපද්‍රවයෙහි තරම අප රටට වැටහීම නුදුරු අනාගතයෙහි ලබන්නේ බෞද්ධ පෙරහැරක හස්‌තියකු දැකීමට නොහැකි වූ විටයි.

අප අනාගත දූ දරුවන්ට නැරඹිය හැකි වන්නේ හස්‌තීන් නොමැති පෙරහැරකි. වැළලී යන සිංහල සංස්‌කෘතියට කලා ශිල්පයනට නව පුනර්ජීවයක්‌ ලබාදිය යුතු අවස්‌ථාවක අවධියක එකී වගකීම දරන්නන් අතින්ම සිංහල සංස්‌කෘතියේ මළගමට මංපෑදීම කොතරම් ජුගුප්සාජනකද? බෞද්ධ පෙරහැර සංස්‌කෘතියට මළබෙර වයන බලධාරීන්ගේ සහ ඊනියා සත්ත්ව හිංසාවාදීන්ගේ අමනෝඥ ක්‍රියා වහ වහා හෙළාදැකිය යුතුය. සිංහල බෞද්ධ සංස්‌කෘතියත් සමඟ සබැඳි හස්‌තියාගේ සුබ සම්මත උරුමය සුරක්‍ෂිත කළ යුතුය.

පූජ්‍ය පෙතිගමුවේ රාහුල හිමි
http://www.divaina.com/2016/01/05/feature01.html