මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ, පරණවිතාන, අබ්දුල් ගයුම් ඉගෙනගත් බොනවිස්‌ටාව වැහෙන්න ළඟයි

* පාසල ආරම්භකොට ඇත්තේ අපේ රටට නිදහස ලැබීමටත් පෙරයි 
* පාසලේ එක්‌ ගොඩනැගිල්ලක්‌ මත්කුඩු ලෝලින්ගේ රජදහනක්‌ 
* ආදි සිසුන් පාසල රැක ගැනිමේ විශේෂ සාකච්ඡාවක්‌

''බොනවිස්‌ටාව රූමස්‌සල කඳු පාමුල පිහිටි පාසලකි. පාසල ඇරුණු පසු සතියකට දෙතුන් වරක්‌ මම තවත් දරුවන් දෙදෙනෙකුත් සමග හිඹොටු කැඩීමට රූමස්‌සල කැළයට වැදුණෙමි. වනයෙහි අඳුර වේ. තුඹස්‌, පෙර නුදුටු විරූ මහා රුක්‌ ආදිය රූමස්‌සල පිළිබඳ මගේ ගුඪ හැඟීම් තියුණු කළේය. ඒ බැද්දෙහි සිංහයන් වෙසෙති යි අනියත හැඟීමක්‌ මා තුළ විය. රූමස්‌සලට ඇතුල් වී බැද්දෙහි ඇවිදීම විකුම්කමක්‌ ය යන හැ`ගීම ද මා තුළ උපන්නේය.''

හෙළයේ මහාගත්කරු මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ ශුරීන් අකුරු කිරීමට ගියේ රූමස්‌සල කන්ද පාමුල පිහිටි බොනවිස්‌ටා මහා විද්‍යාලයටයි. එදා හේ පාසල් වියේදී තම ළමා කාලය ගත කළ අයුරු 'උපන්දා සිට බාලවිය' නම් කෘතියේ හරි අපූරුවට විස්‌තරකොට ඇත්තේ මේ අයුරින්ය. මාර්ටින් වික්‍රමසිංහයන් ගැමි පරිසරයට දැඩිව ඇළුම් කළේය. බොනවිස්‌ටාවේ ඉගෙනුම ලබන කාලයේ ගැමි පරිසරය ගැන උපන්දා සිට බාලවිය කෘතියේ මේ අයුරින්ද සදහන්ව තිබුණි.

''බොනවිස්‌ටාවේ උගන්නා කාලයේ මා ජීවත්වූයේ ගාල්ලෙහි වුවද ගැමි පරිසරයෙහි බැඳී සිටි මගේ සිත කය දෙක අලුත් පරිසරයකට යොමු කිරීම අමාරු කාරියක්‌ විය. තරුණ විය තෙක්‌ම මා හොඳම උගැන්ම ලැබුවේ ගැමි පරිසරයෙනි. තිස්‌තුන් හැවිරිදි වියේදී පමණ විවාහ ජීවිතයට ඇතුළු වී දරුවන් දෙතුන් දෙනෙකු ලබන තෙක්‌ ගැමි පරිසරයට උපන් ඇල්ම මගේ සිතින් බැහැර නොවීය.''

-මා අහංගම සිංහල පාසලට ආවේ ගාල්ලේ බොනවිස්‌ටා පාසලෙහි තුන් අවුරුද්දක්‌ පමණ උගැන්මෙන් පසුවය. ගාල්ලේ දී මම ඉංග්‍රීසිය පමණක්‌ නොව, ඉංග්‍රීසිකාරයින් ගේ සිතුම් පැතුම් දැනුම් පිළිබඳ උගැන්මක්‌ ලැබීමි. නොමනා යෑයි තර්කානුකූලව බැහැර කළ හැකි කිසිවක්‌ මා ලැබූ ඒ උගැන්මෙහි නොවීය. එහෙත් ඒ උගැන්ම මා උපන් ගමෙහි පරිසරය හා මගේ ජීවිතයද සමග තුලනය කොට සලකන කල දැන් නම් මා තුළ හට ගන්නේ කෝපයෙකි. කලකිරීමකි.'' 

මාර්ටින් වික්‍රමසිංහයන් ඇතුළු උගතුන් විද්වතුන් රැසක්‌ අකුරු කළ බොනවිස්‌ටා පාසලට වර්තමානයේ උදා වී ඇති ඛේදජනක තත්වයකි. වික්‍රමසිංහයන් විසින් රචිත උපන් දා සිට කෘතියේ බොනවිස්‌ටාව ගැන සඳහන් තොරතුරු මේ අයුරින් උපුටා දක්‌වමින් මෙකි ලිපියට ප්‍රවේශයක්‌ ලබා ගත්තේ මෙකී පාසලේ ඇති වැදගත්කම ගැන ස`දහන් කිරීමටය.

එක්‌ පසකින් දක්‌නට ඇත්තේ ගාලු වරායයි. ඈත සිතිජය තෙක්‌ විසිරී පැතිරී ඇති කරදිය කඳ සුන්දර දසුනකි. රූමස්‌සල කඳු ගැටය නිල්වන් අහස්‌තලය යට පිහිටි රුක්‌ ගොමුවක්‌ වැනිය. අදටත් සුන්දරත්වය වියෑකී නැති රූමස්‌සල කඳු ගැටයේ පිහිටි බොනවිස්‌ටා මහා විද්‍යාලයට ඇත්තේ දිගු ඉතිහාසයකි. වික්‍රමසිංහයන් පමණක්‌ නොව, මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන, අග්‍රාණ්‌ඩුකාර සර් ඔලිවර් ගුණතිලක, බෞද්ධ පුනරුදයට හා ජාතික නිදහස්‌ සටනට පණපෙවූ දොස්‌තර ඩබ්ලිව්. ආතර් ද සිල්වා, මාලදිවයිනේ හිටපු ජනාධිපති අබ්දුල් ගයුම්, සර්වෝදයේ නායක ආචාර්ය ඒ.ටී. ආරියරත්න, කලාශුරි එඩ්වින් ආරියදාස, සාහිත්‍යධර අනපිය කුඩාතිහි, හිටපු මහජන බැංකු සභාපති ජී. අමරසිංහ, අමාත්‍යංශ ලේකම්වරයකු වු අශෝක ජයසේකර යන මහත්වරු ඇතුළු විද්වතුන් රැසක්‌ මෙම විදුහල් මාතාව විසින් ජාතියට දායාද කොට ඇත්තීය.

ඒ කොයිහැටි වුවද උගතුන් බුද්ධිමතුන් වියතුන් රැසක්‌ ජාතියට දායාද කළ බොනවිස්‌ටා මහා විද්‍යාලය වැසී යැමේ අවදානමකට ලක්‌ව ඇත්තේය. මෙකී පාසලේ වර්තමාන තත්ත්වය ඉතා ඛේදජනකය. පාසල ආරම්භකොට ඇත්තේ අපේ රටට නිදහස ලැබීමටත් වසර සියයකට පමණ ඉහතදීය. ඒ 1848 වසරේදීය. අදවනවිට පාසලේ වයස අවුරුදු 167 කි. ඉංග්‍රීසින් විසින් මෙරට පාලනය කළ මුල් අවධියේ දී ඇන්ග්ලිකානු ලංකා සභාව විසින් ඉංග්‍රීසි අධ්‍යාපනය ව්‍යාප්ත කිරීම ස`දහා මෙරට ඉංග්‍රීසි පාසල් ආරම්භ කරනු ලැබීය. එම පාසල් අතුරින් දකුණු පළාතේ ගාල්ල නගරය ආසන්නයේ ආරම්භ කළ මුල්ම පාසල වන්නේ බොනවිස්‌ටා පාසලයි. මාක්‌ස්‌ පියතුමා විසින් මෙම පාසල ආරම්භ කරනු ලැබිය. එදා මෙම පාසලට නම්පට බැ`දී තිබුණේ බොනවිස්‌ටා පිරිමි ඉංග්‍රීසි පාඨශාලාව යන නාමයෙනි.

බොනවිස්‌ටා නම ලද හැටි

බොනවිස්‌ටා යන නාමය පටබැඳී ඇති ආකාරය පිළිබඳවද විවිධ මත පවතී. මෙකී පාසලට අමතරව රූමස්‌සල කඳු ගැටයේ වැඩිහිටි නිවාසයක්‌ද වේ. එය හඳුන්වන්නේද බොනවිස්‌ටා වැඩිහිටි නිවාසය යනුවෙනි. රූමස්‌සල උතුර බස්‌නාහිර කොටසටද බොනවිස්‌ටා යන නාමය ව්‍යවහාර කරනු ලැබේ. 

ඊ.වී.ජී විලියම් සිල්වා විසින් රචිත ගාලු ඉතිහාසය නැමති ග්‍රන්ථයේ මේ පිළිබඳ සඳහන්වන්නේ 1796 න් පසු මෙම නම තබන ලද්දේ විලියම් කාර්මයිකල් ගිබ්සන් බවය. රූමස්‌සලට නිතර දඩයමේ ගිය ගිබ්සන් විසින් මෙහි සාදන ලද කුඩා ගෙය පසුව විශාල මන්දිරයක්‌ විය. ඔහුගේ මරණයෙන් පසුව ලංකා කාලතුවක්‌කු හමුදාවේ කර්නල් වොට්‌සන් විසින් මෙම නිවාසය ගිබ්සන් නෝනාගෙන් බද්දට ගනු ලැබීය. හේ කැප්ටන් වොට්‌සන් නමින්ද ප්‍රකටව සිටියේය. ගිබ්සන් මහතාගේ බිරිඳ වූ මාගර්ට්‌ පසුව මෙම මන්දිරය හා එහි පිහිටි භුමිය පවුම් 415 කට විකුණනු ලැබීය. ඉන්පසු මෙය මුයාර්ට්‌ දේවගැති තැනගේ නිවහන විය. ගිබ්සන් නෝනා මේ අසල තමාට අයිති තවත් භූමියක පුණ්‍ය පාඨශාලාවක්‌ පිහිටවනු ලැබීය.

කෙසේවුවද නගරයට ගොස්‌ විශාල වියදමක්‌ දරා අකුරු කිරීමට නොහැකි සාමාන්‍ය පොදු ජනතාවගේ දූ දරුවන්ට මෙම පාසලින් අත්වූ සේවය අති විශාලය. වැඩිකලක්‌ යන්නට මත්තෙන් බොනවිස්‌ටාව විනය පාලනය හා ඉගැන්විම අතින් දකුණු පළාත තුළ රැව් පිලිරැව් දෙන්නට විය. පාසලේ මුල්ම විදුහල්පතිවරයා වන්නේ ඇලෙක්‌සැන්ඩර් ඒකනායකයන්ය. ඇලෙක්‌සැන්ඩර් ජයසේකර, ජී.අමරසිංහ, විද්‍යාසාගර, ඩී. සිරිමාන්න, එන්. ඩී. අබේනායක, ජී.එච්.එෆ්. වැලිකල, එම්. ඩබ්ලිව්. විරසිංහ, සී. මානවඩු යන විදුහල්පතිවරුන්ද මෙහි සිහිපත් කළ යුතුය. 1876 දි බොනවිස්‌ටාව උසස්‌ පාසලක්‌ පිළිගනු ලැබිය. 1935 සිට 1942 දක්‌වා කාලය මෙම පාසල සැම අතින්ම දියුණුවට පත්වූ යුගය වශයෙන් සඳහන් කළ හැකිය.

එම කාලයේ කනිෂ්ඨ පංති දක්‌වා පංති පැවැත්වුණි. මෙම කාලයේ දී කැරම්, ටේබල් ටෙනිස්‌, පාපන්දු, වොලිබෝල්, බොක්‌සිං හා මලල ක්‍රීඩා ඉතා සාර්ථක ලෙස පැවැත්විණි. දෙවන ලෝක යුධ සමයේ මෙම පාසල වෙනත් ස්‌ථානයකට ගෙනයැමට සිදුවීම පාසලේ ඉදිරිගමනට බලවත් බාධාවක්‌ විය. නමුත් ඒ සියලු අභියෝග ජයගනිමින් එවකට පාසල පාලනය කළ විදුහල්පතිවරුන් මෙම පාසල දියුණු කිරීමට දැඩි කැපවිමක්‌ කරනු ලැබීය. 1950 වර්ෂයේ දී ජ්‍යෙෂ්ඨ පංති අරඹමින් මෙකී පාසල තවත් පියවරක්‌ ඉදිරියට තැබීය. බොනවිස්‌ටාව 1954 දී මිශ්‍ර පාසලක්‌ බවට පත්විය. 1962 වසරේ දී මෙකී පාසල රජයට පවරා ගැනීමත් සමග එය රජයේ පාසලක්‌ බවට පත්විය.

අද තත්ත්වය

අදවන විට බොනවිස්‌ටා පාසලේ ඉගෙනුම ලබන සිසු දරු දැරියන් සංඛ්‍යාව තිස්‌තුන් දෙනෙකි. ආචාර්ය මණ්‌ඩලය අට දෙනකුගෙන් සමන්විතය. පංති පැවැත්වෙන්නේ හය වසරේ සිට දහය වසර දක්‌වාය. එහෙත් හතේ පංතියේ කිසිදු දරුවකු ඉගෙනුම නොලබයි. හය වසරේ අකුරු කරන්නේ දරුවන් හතර දෙනෙකි. එම දරුවන්ද පාසලට ඇතුළත් කරගැනීම සඳහා වත්මන් විදුහල්පතිතුමා හා ආචාර්ය මණ්‌ඩලය දැඩි කැපවීමක්‌ කරනු ලැබීය.

පාසලේ එක්‌ ගොඩනැගිල්ලක්‌ සම්පූර්ණයෙන්ම ගරා වැටි ඇත්තේය. අද එය මත්කුඩු ලෝලින්ගේ රජදහනක්‌ බවට පත්ව තිබේ. තවද මෙහි සමාජ විරෝධි ක්‍රියාවන් සිදුවන බවටද පැවසේ. පාසලේ ඇති ගොඩනැගිලි පද්ධතිය වසර ගණනාවකින් අලුත්වැඩියා කොට නැත. පාසල තුළ වායුසමීකරණය කරනු ලැබු කාමරයක පරිගණක ඒකකයක්‌ ඇත. එහෙත් එහි පරිගණක නැත. එහි ඇත්තේ පරිගණක කොටස්‌ කිහිපයක්‌ පමණ. මේ තොරතුරු තාක්‌ෂණය ගැන මහා ඉහළින් කථා කරන යුගයකි. නමුත් මෙකී පාසලේ දරු දැරියන්ට පරිගණකයක්‌ පාවිච්චි කිරීමට වාසනාව අහිමිවී ගොසිනි.

පාසලට මුරකරුවෙක්‌ මෙන්ම අනධ්‍යයන කාර්ය මණ්‌ඩලයක්‌ පත්කිරීමට පවා අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශය මගින් කටයුතු නොකිරීම කනගාටුවට කරුණකි. අද එම කටයුතු පවා කිරීමට සිදුවී ඇත්තේ විදුහල්පතිතුමා හා ආචාර්ය මණ්‌ඩලයටය. පාසලේ සංගීත භාණ්‌ඩ ඇතුළු උපකරණ කිහිපයක්‌ ඇතත් එම උපකරණද අබලන් තත්ත්වයට පත්ව තිබේ. සෞන්දර්ය ගුරුවරයෙක්‌ද නොමැත. පාසලේ වත්මන් විදුහල්පති වසන්ත කහදගමගේ පාසල වසා නොදමා රැක ගැනීම සඳහා දැඩි අරගලයක නිරතව සිටින්නේය. ඔහුගේ මගපෙන්වීම මත -බොනවිස්‌ටා සුරැකීමේ එකමුතුව අපි නමින් සංවිධානයක්‌ බිහිකරගෙන ඇත්තේය. පාසලේ ළමුන් තිස්‌තුන් දෙනෙක්‌ සිටියද මෙවර ඉතා සාර්ථක ක්‍රිඩා උත්සවයක්‌ පැවැත්වීමට කටයුතු කරනු ලැබිය. නොව පාසල පවත්වාගෙන යාම සඳහා කෙතරම් අභියෝග තිබුණද මෙවර අ.පො.ස සා පෙළ ප්‍රතිඵලය සියයට තිස්‌තුනකි.

පාසලේ ආදි සිසුන් පසුගිය දා පාසලට රැස්‌ වී පාසල රැක ගැනිම සඳහා විශේෂ සාකච්ඡාවක්‌ද පවත්වනු ලැබීය. තිලකානන්ද රණවිර ආදි ශිෂ්‍ය සංගමයේ හිටපු උප සභාපතිවරයාය. හේ අප සමග කතා කළේ මේ අයුරිනි.

මේ පාසල ජාතියට උගතුන් විද්වතුන් රැසක්‌ දායාද කළ පාසලක්‌. 53 වසරේ තමයි මා මේ පාසලට ඇතුළත් වුණේ. ඒ කාලයේ මට හොඳට මතකයි. පාසල අසල පිංතාලියක්‌ තිබුණා. ඒ කාලයේ බොනවිස්‌ටා කනිෂ්ට විද්‍යාලයේ පහේ පංතියට විතරයි පංති තිබුණේ.

ඒ කාලයේ බර්ගර් ළමුන්ද මෙම පාසලේ ඉගෙනුම ලැබුවා. මගේ මතකයේ හැටියට බර්ගර් ළමුන් තිහක්‌ විතර හිටියා. සර් ඔලිවර් ගුණතිලක මහත්තයා අකුරු කළෙත් මේ පාසලේ. එතුමාගේ ඥාතීන් අදටත් රූමස්‌සල ඉන්නවා. පාසලේ භෞතික සම්පත් හා මානව සම්පත්වල ඌනතාවයක්‌ තියෙනවා. පාසලට වර්තමානයේ උදා වී ඇත්තේ ඛේදනීය තත්ත්වයක්‌. පාසල වැසීයැමේ අවදානමක්‌ තියෙනවා. අද බොනවිස්‌ටාව හුදකලා පාසලක්‌ බවට පත්කොට තියෙනවා. හයේ පංතියට ළමුන් ඇතුළත් කරන්නේ නැහැ.''

ගාල්ල කලාප අධ්‍යාපන අධ්‍යක්‌ෂක කේ. ඒ. සුසිල් ප්‍රේමනාත් මෙම පාසල ගැන පවසන්නේ මෙවන් කතාවකි.

-පාසල වසා දමන්න කිසිදු තීන්දුවක්‌ ගෙන නැහැ. රූමස්‌සල ප්‍රදේශයේ දෙමව්පියන් මෙම පාසලට ළමන් යොමුකරනවානම් කිසිදු ගැටලුවක්‌ නැහැ. නමුත් මෙම පාසලට ළමන් කාන්දුවීමේ අඩුවක්‌ තියෙනවා. නමුත් උණවටුන හා රූමස්‌සල ළමුන් මෙම පාසලට යොමු කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා පාසලට දරුවන් යොමුකිරීමේ වැඩ පිළිවෙළක්‌ සකස්‌ කළයුතු වෙනවා. පසුගිය දිනක කොට්‌ඨාස අධ්‍යාපන අධ්‍යක්‌ෂකවරිය හා විදුහල්පතිතුමා කැඳවලා මේ ගැන සාකච්ඡා කළා. මෙම පාසල රැක ගැනීම සඳහා දක්‌ෂ නිර්මාණශීලි විදුහල්පතිවරයෙක්‌ අපි පත්කොට එවා තියෙනවා. ගුරුවරුන්ගේ හා භෞතික සම්පත්වල අඩුවක්‌ නැහැ. මෙහි ගොඩනැගිලි අලුත්වැඩියා කරලා පුස්‌තකාල පිළිබඳ සංරක්‌ෂණ මධ්‍යස්‌ථානයක්‌ පිහිටුවන ලෙස යෝජනාවක්‌ද ඉදිරිපත් වී තියෙනවා. පාසලට දරුවන් ඇතුළත් කරගැනීමේ වැඩ පිළිවෙළක්‌ යෙදිය යුතු වෙනවා. එය දෙමව්පියන්ගේද වගකීමක්‌. ඒ සඳහා අපේ සහයෝගය ලබාදෙනවා. කලාප අධ්‍යාපන අධ්‍යක්‌ෂකවරයා පැවසීය.

ගාල්ල- ලලිත් චාමින්ද
http://www.divaina.com/2015/11/01/feature03.html